Zondag  3 januari 2016… Weer eens tijd om even terug te blikken op het voorbije jaar en vooruit te blikken in het nieuwe jaar…

Midrashram wil zich op een beperkte en minimalistische wijze invoegen in het grotere wereldgebeuren en op bescheiden wijze een eigen steentje bijdragen aan de beweging in de richting van een humanere wereld. Uitgaande van de stelling van Henri van Praag dat de bijbelse visie de ‘hominisatie’-factor (1) bij uitstek is geweest in de westerse geschiedenis, kom je bij de vraag hoe jodendom en christendom vandaag hieraan vorm geven en ook in welke mate de islam hieraan haar bijdrage levert. Ook in oosterse tradities die meer en meer toegankelijk worden in het westen, zijn er dergelijke ‘humaniserende’ of ‘hominiserende’ factoren te vinden. Als deze tradities in dialoog gaan, elkaar leren kennen en de bijzondere waarde van elke traditie leren onderkennen, dan zullen zij elkander bevruchten en zo versterken en elkander wederzijds positief beïnvloeden. Zo kan hun invloed zich makkelijker doorzetten in deze wereld. Dit is ook een paradigma en een stelling van Henri Van Praag, namelijk dat dialoog en elkanders traditie leren kennen, de wereld beter maakt.

De titel van deze blog is dan ook: het kan anders. We zouden het nog vergeten of uit het oog verliezen gezien we door de actualiteit bijna dagelijks op de negatieve effecten van de ontmoeting van culturen en tradities worden gewezen. Maar dit is ook eigen aan het nieuws. Aanslagen in Parijs of in Brussel bezorgen ons meer negatieve emoties en angst dan de veroordelingen van IS door moslims en mosliminstanties, die soms nauwelijks het nieuws halen, ons positief beïnvloeden.

Midrashram heeft in 2015 een eigen kleine bijdrage geleverd die we hierbij kort aan u willen voorstellen. Het zijn twee activiteiten op naam van Peter Baekelmans, priester-missionaris met 20 jaren werk in Japan en tot voor kort parochiepriester in Oud-Heverlee, oud-leerling van Henri Van Praag, daarna gepromoveerd in Japan, en één van de bestuurders van Midrashram.

Op 19 maart 2015 vond een kleine intieme happening plaats in de Dominicanenkerk in Brussel, onder de noemer Interfaith Chanting. Katholieken, hindoes en moslims brachten eerst om beurt hun eigen gezangen. Ze eindigden samen met het joodse lied Haveinu Shalom Aleichum te zingen (‘Wij brengen u vrede!’). Proeft u even van dit gebeuren… (klik op de foto)

 

En dan was er op 27 augustus 2015 in het Heilig Geestcollege in Leuven de boekvoorstelling van Peters nieuwe boek ‘Anders denken’.

Voorheen schreef Peter in 2006 een Engelstalig boekje over Shingon Mysticism en in 2012 redigeerde hij samen met twee co-editors  ‘Wereldwijd, verhalen van overal’.

De inleiding, zoals ook het voorwoord in het boekje, werd gegeven door prof. André Cloots van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KULeuven: “De mystieke traditie is in het Westen hoogstens een onderstroom. … Ook in het Westerse christendom speelt het een marginale rol. Religie is in het Westen bijna uitsluitend een zaak van het hoofd geworden.” Hij stelt zich daarbij, bij wijze van inleiding tot het boek, dan ook de vraag of het christendom meer spiritueel en minder theologisch kan worden.

Daarna kwam er nog een bijdrage van prof. Koen Bertels (Technische Universiteit Delft) en van dr. Mick Deneckere (U-Gent). Vooral de bijdrage van deze laatste is me bijgebleven: een persoonlijk getuigenis hoe een boek een rol kan spelen in een persoonlijke transformatie. Als japanologe doctoreerde ze aan de Universiteit van Cambridge over de 19-de eeuwse boeddhistische priester Shimaji Mokurai waarvan gezegd wordt dat hij, geïnspireerd door een reis doorheen Europa, het debat over religieuze vrijheid en scheiding van religie en staat op gang bracht in Japan. Doorheen haar studies en haar doctoraat heeft ze zich verregaand en eenzijding gespecialiseerd in het westerse rationele denken. Het lezen van ‘Anders denken’ opende voor haar blijkbaar poorten naar een nieuwe wereld van denken en beleven, die ze gedurende lange tijd in haar leven had gemist. “Het boek heeft me overtuigd dat ik niet hoef te kiezen tussen voelen en denken. Dat is een enorme bevrijding voor mij geweest.” Je maakt het niet gauw mee dat iemand op een ‘academische’ zitting zo openlijk emoties en gevoelens toont en daarbij zelfs een traan (of meerdere) de vrije loop laat. 🙂

Anders denken

Is geen boek om in één ruk door te lezen. Het is geschreven in een aparte schrijfstijl, waarachter je het eigen meditatief proces in Peters leven kan ontwaren. Open en eerlijk en doorspekt met eigen biografische gegevens en ervaringen in zijn persoonlijke ontwikkeling, wat het lezen aangenaam maakt. Maar het is niet lineair geschreven. Je komt dezelfde gedachte dan ook wel meerdere malen tegen, maar dan wel in een andere context. Het zijn gedachten, bespiegelingen, meditaties met verwijzingen naar andere denkers, tradities en scholen, op zoek naar de gemeenschappelijkheid en de onderliggende eenheid en structuren in de verschillende religies die hij heeft bestudeerd en doorleefd (en zo ‘fenomenologisch’ heeft leren begrijpen). En dat is dan toch vooral het eigen christendom en het boeddhisme dat hij in Japan heeft leren kennen. De titels van de hoofdstukken geven de rode draad aan: hij begint met ‘anders leren denken’ (hoofdstuk 1), en gaat dan over ‘eenheidsdenken’ (hoofdstuk 2) en ‘non-dualiteitsdenken’ (hoofdstuk 3) naar ‘trinitair denken’ (hoofdstuk 5) en uiteindelijk het ‘mystieke denken’ (hoofdstuk 6). In dit hoofdstuk maakt hij een vijfvoudige structuur zichtbaar die in een heel aantal religies, riten en denkstelsels kan worden ontdekt.

Om tot zo’n andere vorm van denken te kunnen komen heeft de mens een ommekeer nodig in denken en leven (Metanoia: hoofdstuk 4). Hoe hij dit concreet in zijn eigen leven kan vorm geven, daartoe is een stapsgewijze omvorming of transformatie mogelijk (hoofdstuk 7: Hoe leer ik ‘anders denken’?).

Het boek is dan ook een antwoord van Peter Baekelmans op de vraag van prof. Cloots of het christendom meer spiritueel kan worden en minder theologisch: “Als religies mystiek overboord gooien, verliezen ze hun bestaansrecht”. Wil het christendom vanuit die mystieke voedingsbodem nieuwe impulsen krijgen, dan moeten christenen opnieuw leren om anders te denken, in Peters woorden, om ‘mystiek te denken’. Met zijn boek wil hij mensen helpen om dit mystieke weer op het spoor te komen.

Wil je meer info of het boekje bestellen, dat kan hier.

Het is misschien een goed idee en een goede intentie om het nieuwe jaar mee van start te gaan: opnieuw of verder op zoek gaan naar die ommekeer, die transformatie die ons uiteindelijk tot dit mystieke denken brengt, dat op haar beurt zal bijdragen aan een vredig en spiritueel 2016!

Roel Paredis

 

(1) In “Mijn jodendom” onder redactie van Dick Houwaart (Voorhoeve, 1980, pagina 120) maakt Henri Van Praag een onderscheid tussen hominisatie (=menswording) en humanisatie (= vermenselijking)